«فهمیدن دیگری» نقطة پارادوکسیکال اخلاق است: بدون آن هیچ اخلاقی ممکن نیست و تحقق آن نیز مستلزم حذف غیریت از دیگری و به رسمیت نشناختن آن است. فلسفة مدرن ما را در چنین موقعیت ناسازی قرار می دهد؛ ناسازه ای که در تقابل هوسرل و لویناس به اوج خود می رسد. دنبال کردن اندیشه های این دو، ما را به ریشه های عمیق این ناسازه نزدیک می کند و به تلاش برای یافتن راه برون رفت از این دیالکتیک دردناک وامی دارد. ضمن ...

«فهمیدن دیگری» نقطة پارادوکسیکال اخلاق است: بدون آن هیچ اخلاقی ممکن نیست و تحقق آن نیز مستلزم حذف غیریت از دیگری و به رسمیت نشناختن آن است. فلسفة مدرن ما را در چنین موقعیت ناسازی قرار می‌دهد؛ ناسازه‌ای که در تقابل هوسرل و لویناس به اوج خود می‌رسد. دنبال کردن اندیشه‌های این دو، ما را به ریشه‌های عمیق این ناسازه نزدیک می‌کند و به تلاش برای یافتن راه برون‌رفت از این دیالکتیک دردناک وامی‌دارد. ضمن ...

نظریه و نقد پسااستعماری هرچند در حیطة نظریه، گام های درخور توجهی را در کشورمان برداشته است، در میدان کاربرد و تطبیق هنوز هم رهیافتی بیگانه و مهجور به شمار می رود. جلوة بارز این بیگانگی، رمان کوتاه موسم هجرت به شمال اثر طیب صالح (نویسندة سرشناس سودانی) است که علی رغم یدک کشیدن عنوانِ بزرگ ترین رمان عربی قرن بیستم از سوی آکادمی ادبیات عربی و بسیاری از محافل ادبی دیگر، و به تبع آن توجه ویژة ناقدان ...

ادبیات فارسی افزون بر زیبایی، فصاحت، و بلاغت، منبع مهم اطلاعاتی ای برای درک سیر تحول فرهنگی و ساختارهای اجتماعی است. ادبیات شفاهی شاخه ای از ادبیات است که کارکردهای مهمی در حوزۀ اجتماعی و فرهنگی دارد. لالایی ها نیز در واقع بخش مهمی از همین ادبیات شفاهی اند. مطالعۀ اجتماعی لالایی ها از چند جهت اهمیت دارد؛ از یک سو وسیله ای برای شناسایی فرهنگ و شناخت متقابل فرهنگ های دیگر محسوب می شود و از سویی د...

یکی از مباحث مهم در آثار پل والری، نویسندۀ فرانسوی قرن بیستم، مسئلۀ «دیگری» است که به شناخت منجر می‌شود. «دیگری» به شکل تازه‌ای در ارتباط با «من» نویسنده مطرح شده که «انعکاسی از «خود» است و دیالکتیکی بین این دو برقرار است. مخاطب با دو نمود از نویسنده مواجه است: خوددیگریت وخودهمانی[1]. درواقع، والری مثال ملموسی از «دیگربودن در خود»[2] را به تصویر می‌کشد که نمودی از یک «شخص ثالث ناشناخته» است و ب...

این خیابان سرعت‌گیر ندارد اثری داستانی است که پیرنگ آن بر بستر دغدغه‌ها و تقلاهای زنی برای به چنگ آوردن و حفظ استقلال شخصی خود گسترده شده است. این تلاش و تقلاها، همان‌طورکه می‌توان حدس زد، در رابطه یا مواجهه با دیگری "مرد" یا "فضای مردانه" گشوده می‌شود. در این نوشتار با تکیه بر مفاهیم نظری و شیوة تحلیل روایی ملهم از نگاه باختینی، برآنیم تا نشان دهیم که اولاً، در این داستان نه یک دیگری، بلکه سه د...

امانوئل لویناس با رویکرد پدیدارشناسانه خود، مسئولیت من در قبال دیگری را به مثابه بنیان اخلاقی بودن قلمداد می‌کند و بشریت را فرامی‌خواند تا به مسئولیت نامتناهی و بی‌واسطه خود اهتمام ورزد. مسئولیت اخلاقی، گشودگی و پروای هر من نسبت به دیگری یا دیگرانی است که شرط استعلای من می‌باشند. مسئولیت‌پذیری یا پاسخگویی، دلالت بر انفعال من از خطاب و فرمان دیگری دارد. سوژه اخلاقی لویناس همانند فاعل‌شناسای تاری...

دیالوگ (dialogue) و ایجاد ارتباط گفتاری با "دیگری" فلسفه وجودی زبان را بیان می کند. به عبارت دیگر چنانچه انسان نمی خواست با همنوع خویش ارتباط برقرار کند و خواسته های درونی خود را در بستر کلام و واژگان جاری نماید، از یکی از والاترین امتیازهای خود، یعنی زبان، بی بهره بود. وقتی که "من" در مقابل "دیگری" واقع می شود، پویایی او به شدت تحریک می گردد و در صدد بر می آید تا خود را بروز دهد و از چند و چون...

ادبیّات تطبیقی، رهیافت ها و رویکردهای متنوّعی را دربر می گیرد که «تصویرشناسی»، یکی از آن­هاست. براساس این رهیافت، تصویر فرهنگ خودی در ادبیّات بیگانه واکاوی می شود یا برعکس، بازنمودهای تصویری از فرهنگ بیگانه در ادبیّات خودی به بررسی گذاشته می شود. پژوهش حاضر با تکیه بر رهیافت تصویرشناسی، ضمن واکاوی سفرنامه خسی در میقات از جلال آل احمد و استخراج تصاویر ارائه شده از «من» و «دیگری»، آن­ها را طبقه بندی ...